صنعت نساجی ترکیه و نقش صنعت ریسندگی نخ پنبه ای آن در جهان

صنعت نساجی ترکیه و نقش صنعت ریسندگی نخ پنبه ای آن در جهان

هدف از مقاله حاضر ، ارائه اطلاعاتی در زمینه تولید ، مصرف ، واردات و صادرات نخ پنبه ای و میزان سرمایه گذاری در ماشین آلات الیاف کوتاه در کشور ترکیه می باشد. همچنین موقعیت جهانی ترکیه در بخش نخ پنبه ای و مقایسه با کشورهای بزرگ دیگر مورد بررسی قرارگرفته است و در نهایت موقعیت موجود ارزیابی و پیشنهادات برای آینده ارائه شده است.

صنعت نخ پنبه ای در ترکیه 

صنعت نساجی و پوشاک در ترکیه که نقش مهمی در اقتصاد از نظر نیروی کار، سود سرمایه و فرصتهای صادراتی دارد، فعال ، پویا و دارای پتانسیل رشد بالایی می باشد.این صنعت 16% سهم تولیدات صنعتی ، 19% سهم نیروی کار در کارخانجات صنعتی و 32% سهم کل صادرات ترکیه را به خود اختصاص داده است. توسعه صنعت نساجی و پوشاک این کشور مدیون فاکتورهایی از قبیل کیفیت مواد خام تولید شده، قیمت
 مناسب ،نیروی کار ارزان و هزینه پایین هر واحد می باشد.

در کشور ترکیه ، فعالیت های صنعتی در زمینه ریسندگی و بافندگی از ابتدای دهه 1930 و با اعمال سیاستهای کنترلی دولت آغاز شد . بعد از سرمایه گذاری دولت در بخش تولید محصولات پنبه ای از طریق بانک سومر ، تقاضا برای الیاف پنبه افزایش یافت و کشاورزان درصدد کاشت الیاف پنبه در مجتمعهای کشاورزی بر آمدند. بنابر این بانک سومر تبدیل به بنگاه مهمی شد که نیروی تازه ای به کشاورزی پنبه و توسعه به صنعت نساجی بخشید.

سرمایه گذاری دولت در تولید محصولات پنبه ای در ابتدای دهه 1930 آغازو با
 سرمایه گذاری بخش خصوصی بعد از سال 1950ادامه یافت.با شروع فعالیت بخش خصوصی در صنعت ریسندگی در ابتدای دهه1970 تقاضا برای الیاف پنبه افزایش یافت،بطوریکه صادرات پنبه خام کاهش و صادرات نخ پنبه ای افزایش یافت.[1]

در فاصله بین سالهای 1970 تا 1990 سرمایه گذاری در صنعت ریسندگی به صنعت ریسندگی رینگ معطوف شد. بعد از سال 1990 صنعت تولید نخهای اپن اند که
سرمایه گذاری پایین تر و قابلیت تولید بالایی را داشت ، آغاز گردید . خصوصا" ساخت این دستگاهها موجب تسریع توسعه در بخش نخ پنبه ای بوده است.

بعد از سال 1995 صنعت ریسندگی به سبب افزایش تعداد کارخانجات و ظرفیت موجود توسعه یافت.صنعت نساجی و پوشاک مبتنی بر صادرات کشور ترکیه ، با پذیرش قرارداد
Custom Union Agreement  رشد پیدا کرد. در نتیجه افزایش در ظرفیت تولید و تعداد ماشین آلات پیشرفت چشمگیری در بخش نساجی و پوشاک صورت پذیرفت. [2]

موفقیت جدید موجب افزایش نیاز به الیاف پنبه و در نتیجه افزایش تولید این الیاف گردید.

امروزه ترکیه سالانه حدود 350000 تن الیاف پنبه جهت تامین تقاضای الیاف کوتاه و نیز پایین بودن قیمت الیاف پنبه و مبادلات خارجی ،وارد می کند.ترکیه دومین کشور
 وارد کننده پنبه می باشد،بنابر این نقش مهمی در تعیین قیمت پنبه در جهان دارد.نخ پنبه ای ترکیه 5/0 % سهم صادرات کل و 2% سهم صادرات نساجی و پوشاک را در جهان به خود اختصاص داده است . امروزه ترکیه مقام هفتم بزرگترین تولیدکننده پنبه با 4% سهم جهانی و مقام پنجم تولید کننده نخ پنبه ای با 5% سهم جهانی را دارد.

وضعیت سیستمهای تولیدی

در آغاز سال 2005 ترکیه دارای 8/2 میلیون تن ظرفیت ریسندگی بود که از این مقدار
70% مربوط به ظرفیت تولید الیاف کوتاه می باشد. در این کشور 620 کارخانه تولید نخ وجود داشت که 60% آنها دارای سیستم ریسندگی پنبه ای بودند. بر اساس آمار واطلاعات

سال 2001 سهم کارخانجات تولید کننده نخ از الیاف کوتاه، بلند و فیلامنت در بخش تولید نخ به شرح زیر می باشد:

62% کارخانجات ریسندگی الیاف کوتاه

23% کارخانجات ریسندگی الیاف بلند

8% کارخانجات تولیدی الیاف فیلامنت

در این میان 14 کارخانه دارای ماشین آلات ریسندگی الیاف کوتاه و بلند و 2 کارخانه دارای ماشین های ریسندگی نخ فیلامنت و الیاف بلند می باشند. بیش از سه کارخانه تولید کننده نخ فانتزی ، شنیل و gipe  نیز در این کشور وجود دارد. [5]

همانگونه که در شکلها مشاهده می شود تعداد سیستمهای ریسندگی الیاف کوتاه و ظرفیت آنها در ترکیه بیش از سایر کشورها می باشد و این چنین است که ترکیه بزرگترین
 تولید کننده پنبه در جهان به شمار می آید .سهم سیستمهای تولیدی نخ بر مبنای ظرفیت های کلی آنها به شرح زیر می باشد. [3,4]

69% سیستم ریسندگی الیاف کوتاه

18% سیستم ریسندگی نخ فیلامنت

13% سیستم ریسندگی الیاف بلند

در صنعت الیاف کوتاه ترکیه ، عموما" سیستم ریسندگی رینگ و اپن اند به کار برده
 می شود. 58% ظرفیت ریسندگی الیاف کوتاه مربوط به سیستم رینگ و 42% آن مربوط به سیستم اپن اند می باشد.

وضعیت تولید و مصرف

در سال 1980 ، بیش از 180000 تن نخ پنبه ای با متوسط 63% ظرفیت تولید ،
تولید می گردید در حالیکه مصرف آن حدود 1000 تن بود. با توسعه صنعت نساجی و
 پوشاک ، تولید و صادرات سالیانه نیز افزایش یافت. در نتیجه این تغییرات ، در
سال 2003 ،3/10 میلیون تن نخ پنبه ای تولید و 6/1 میلیون تن مصرف گردید.(شکل 1)در همین راستا در سال 2004 نیز بیش از 1 میلیون تن نخ پنبه ای در این کشور تولید شد. اخیرا" کاهش زیادی در نسبت بین تولید و مصرف نخ پنبه ای دیده می شود (تولید/مصرف). بطوریکه این نسبت از 93% در سال 1985 به 80%در سال 2003 کاهش یافته است. امروزه میزان نخ پنبه ای تولید شده برای صنعت نساجی و پوشاک ترکیه کافی نمی باشد.

نخ پنبه ای در ترکیه عمدتا" در منطقه آناتالیای جنوبی(43%) ،منطقه مارمارا(20%) و آناتالیای مرکزی (15%) و (22%) باقیمانده آن در مناطق دیگر (آراجین ،مدیترانه و....)  تولید می گردد. [7]

در جنوب شرقی آناتالیا به دلیل سرمایه گذاری بالا در ریسندگی ، 308000 تن نخ اپن اند (58% از کل تولیدات نخ اپن اند ترکیه )و 240000 تن نخ رینگ (33% از کل تولیدات نخ رینگ ترکیه) تولید می شود.

شکل 1 – تولید و مصرف نخ پنبه ای (هزار تن) [5]

وضعیت تجاری

صنعت نخ پنبه ای همراه با تغییرات در اقتصاد، سرمایه گذاریها و علم و دانش رشد کرده و هرساله توسعه یافت. بررسی ساختار تجاری ترکیه نشان می دهد ، 25 سال پیش ،این کشور 58000 تن نخ پنبه ای صادرات و 1000 تن واردات داشته است ،امروزه صادرات این کالا بیش از 100000 تن و واردات آن نزدیک به 78000 تن می باشد.

اخیرا" ،واردات به منظوررفع نیاز بخش نساجی و پوشاک بمراتب افزایش یافته است ، این واردات همچنین به دلیل نرخ پایین ارز و قیمت نخ انجام می شود.

همانگونه که در شکل2 نشان داده شده است نخ پنبه ای ترکیه اغلب به کشورهای اتحادیه اروپا صادر می شود . مهم ترین این کشورها ایتالیا ،پرتقال، بلغارستان و یونان می باشد.

همچنین با توجه به شکل 3 ،ترکیه نخ پنبه ای را اغلب از کشورهایی چون هند ، پاکستان، ترکمنستان ، ازبکستان و ایتالیا وارد می کند.در این کشورها هزینه تولید در مقایسه با ترکیه نسبتا" پایین تر است. [1,5]

شکل2-کشورهای وارد کننده نخ پنبه ای از ترکیه (هزار تن) [6]

شکل3- کشورهای صادرکننده نخ پنبه ای به ترکیه(هزار تن) [6]

در شکل 4 ،درصد میزان تولید نخهای با الیاف ریسیده شده کوتاه نسبت به سال
 ساخت ماشین آلات تولید کننده آنها نشان داده شده است. بر اساس این شکل ،22% ماشین آلات عمری کمتر از 5 سال (2000 و جدید تر) داشته و 59% آنها بین 5 تا 15 سال (2000-1990)و 19% آنها بیش از 15 سال از عمرشان می گذرد.

 

شکل 4- سهم ماشین آلات ریسندگی الیاف کوتاه بر حسب سال ساخت

 

نقش ترکیه د رصنعت نخ پنبه ای جهان

ترکیه نه تنها یکی از کشورهای پیشرو جهان از لحاظ صنعت نساجی و پوشاک است، بلکه در بخش پنبه ای نیز برتری جهانی خاصی دارد. مجموع نخ پنبه ای تولیدی جهان حدود 21 میلیون تن گزارش شده است که ترکیه با 5% از تولید جهانی مقام پنجم تولید کننده نخ جهان را به خود اختصاص داده است . از علل چنین موفقیتی می توان به
دارا بودن مزیت های نسبی مانند کیفیت مواد خام ، نیروی کار ارزان و همجواری با بازارهای بزرگ را نام برد.

کشورهای مهم جهان از نظر تولید نخ پنبه ای و سهم آنها به ترتیب عبارتند از
چین (45%) ، هند (10%)،پاکستان (10%)،آمریکا(5%)،ترکیه(5%) و برزیل واندونزی . [5]

چین (هنگ کنگ) ، پاکستان و هند جزء کشورهایی هستند که عمدتا" نخ پنبه ای صادر کرده و چین (هنگ کنگ) و آمریکا از کشورهایی هستند که مقدار زیادی نخ پنبه ای وارد می کنند.(شکل 5)

روند افزایشی صادرات نخ پنبه ای ترکیه نشان می دهد صادرات این محصول هر ساله به طور قابل ملاحظه ای تغییر یافته است . علاوه بر این واردات نخ پنبه ای نیز به خصوص از

سال 1990 به سرعت افزایش پیدا کرده است . در سال 2004 در نتیجه تغییرات مختلف و توسعه اقتصادی ، ترکیه با 112000 تن صادرات رتبه ششم و با 87000 تن واردات رتبه هفتم را در میان کشورهای جهان بدست آوردو نقش مهمی را در تجارت جهانی
 نخ پنبه ای ایفا نمود.(شکل 6)

شکل 5- واردات نخ پنبه ای به ترکیه  ازکشورهای مختلف در سال 2004(هزار تن) [6]

شکل 6- صادرات نخ پنبه ای  ترکیه به کشورهای مختلف در سال 2004(هزار تن) [6]

بعد از سال 1995 ،ترکیه در اروپا اولین کشور از نظر سرمایه گذاری در ماشین آلات ریسندگی الیاف کوتاه بود. امروزه، نزدیک به 2/7 میلیون دوک ریسندگی رینگ و 650000 روتور اپن اند در صنعت نخ پنبه ای ترکیه وجود دارد. ماشین های اپن اند در این کشور از تکنولوژی جدید تری نسبت به ماشین های رینگ برخوردارند.

در عین حال میزان سرمایه گذاری در ماشین آلات ریسندگی رینگ نیز بسیار قابل توجه می باشد . چین دارای بیشترین ظرفیت ریسندگی نخ رینگ در دنیا به شمار می آید (31%) و بعد از آن کشورهای هند(22%) ، پاکستان (6%)، اندونزی(5%)و ترکیه (3%)قرار دارند.در سال 1993 ، کشور ترکیه 3% از سهم تولید جهانی را بخود اختصاص داد که این سهم در سال 2003 به 4% رسید.کشورهای روسیه (26%)، چین (13%) و آمریکا (8%) از بیشترین ظرفیت روتور برخوردارندو ترکیه با داشتن 3% سهم در سال 1993 ، در سال 2003 با 6% سهم در مقام چهارم کشورهای جهان قرارگرفت. . [7]

قیمت نخ

تاکنون همیشه ارتباط مستقیمی بین قیمت پنبه و نخ پنبه ای در کشور ترکیه وجود
 داشته است. بنابراین افزایش یا کاهش در قیمت پنبه تاثیر مستقیم بر قیمت  نخ پنبه ای دارد.

در مقایسه قیمت نخ پنبه ای ترکیه با جهان ، به روشنی ملاحظه می شود که این قیمت در ترکیه بالاتر است .در شکل 7 تفاوت بین قیمت نخ پنبه ای کارد شده با نمره  30 یک لای انگلیسی ترکیه و دیگر کشورهای جهان بر حسب سال نشان داده شده است. علت این افزایش قیمت هزینه های بالای تولید از جمله قیمت مواد خام، هزینه نیروی کار و قیمت بالای انرژی می باشد.

شکل 7- مقایسه قیمت نخ پنبه ای کارد شده با نمره 30 یک لای انگلیسی ترکیه و دیگر کشورهای جهان

نتیجه گیری

این تحقیق به مطالعه و بررسی صنعت نخ پنبه ای ترکیه و موقعیت جهانی آن پرداخته و نشان می دهد که ترکیه در میان کشورهای دیگر نه تنها در صنعت نساجی بلکه در بخش نخ پنبه ای نیز نقش مهمی ایفا می نماید.

امروزه ، در زمانیکه در بازار بین المللی میزان رقابت جهت بقا و ادامه تولید در بخش نساجی و پوشاک افزایش یافته است ، مهمترین مسئله هزینه می باشد. قیمت
 مواد اولیه ،نیروی کار ارزان و هزینه انرژی که فاکتورهای مهمی هستند ، از کنترل کارفرما خارج شده است و هنوز در ترکیه نسبت به کشورهای دیگر بالا بوده و نیاز به کاهش دارد.اگرچه در ترکیه صنعت نخ از لحاظ ظرفیت و تکنولوژی تولید توسعه یافت اما موقعیت آن از نظر تنوع تولید ،بازار یابی و ایجاد مارکهای بین المللی نامناسب به نظر می رسد.

اخیرا" به همان نسبت که تولید نخ پنبه ای شانه شده ظریف که قیمت بالایی هم دارد ،از ارزش خاصی برخوردار است ،تولید نخهایی چون نخ فانتزی،شنیل و دیگر نخهای خاص که دارای قدرت رقابت پذیری بیشتری هستندهم با ارزش و مهم شده است.امروزه بسیاری از کارخانه ها در ترکیه بدلیل هزینه های بالای تولید نسبت به سایر کشورها ی پیشرودر صنعت نساجی و پوشاک ، ظرفیت تولید خود را کاهش داده اند.

علاوه بر علت یاد شده به منظور خروج از بحران افزایش قیمت، مقدار سفارشات کاهش یافته وکارخانجات در حال انتقال می باشند،بگونه ای که تمایل به انجام  سرمایه گذاری در سایر کشورهای در حال توسعه چون سوریه ، ازبکستان، آنگولا، ترکمنستان و چین که حقوق و دستمزد پایین و هزینه کمتری دارند  افزایش یافته است.

امکان فائق ‌آمدن بر هزینه های تولید برای کارخانجاتی که تنها در زمینه تولید نخ و یا یکی از بخشهای نساجی و پوشاک فعالیت می نمایند ،در مقایسه با کارخانجاتی که تنوع تولید دارند ،بسیار مشکل تر می باشد. 

بنابر این کارخانه ها یا به تنهایی خط تولید کامل ایجاد کرده یا با همکاری شرکتهای دیگر کلیه مراحل تولید را انجام می دهند(از مواد اولیه خام تا کالای تکمیلی)تا بتوانند شرایط رقابت بهتری ایجاد نمایند.

به عنوان یکی از ملزومات جهت بقا در این صنعت ، بازاریابی به عنوان یکی از مهمترین پارامترها در کارخانجات جلوه گر شده است. در روابط تجاری، ایجاد خدمات بازاریابی توسط هر کارخانه و ارتباط با مشتری از طریق این مکانیزم در کشور و نیز جهت گیری به سمت ایجاد مارکهای بین المللی به جای همکاری با بازرگانان ، کارخانجات تولید نخ را یک گام به پیش خواهد برد.

مراجع:

1-    Ministry  for Foreign Trade,Tekstile ve Konfeksiyone Sektor Raporu,Undersectariate of the Prime Ministry for Foreign Trade Ankara,2004.

2-    The General  sectariate of Istanbul  textile & Apparel Exporters Association , tarladan borsaya pamuk sorunlar-politikalar,Istanbul , 2004.

3-    Nacak, I,P,Makas giderek aciliyor,Iznir Ticaret Borsasi Dergisi ,volume 49(2005)36-39

4-    The General  sectariate of Istanbul  textile & Apparel Exporters Association ,turkiye’de IPLIK uretimi Uzerine Genel Bilgiler,Itkib,2003

5-    Celik, A.,A study on determining the profile of production sector of Turkish cotton yarn based on 2004 datum,MasterThesis , Dokuz Eylul university,The Graduate School Natural and Applied Sciences ,2005.

6-    The document of  Undersectariate of the Prime Ministry for Foreign Trade ,2005.

7-    Ozer , A. , Pamuklu sektorunde Gelismeler ve Beklentiler, Turkey Sinai kalkinma Bankasi A.S., Istanbul ,2004.

8-    Yarn prices www.textile world .com

9-    ITB(m.Yagcioglu, Y.Uysal private communication),20.06.2005

 برای دریافت فایل ورد این مقاله همراه با نمودار اینجا کلیک کنید .