تصاحب بازارهای بین‌المللی با طراحی مدرن

مد و فشن در دنیای پوشاک، حرف نخست را می‌زند. در واقع این مدها هستند که امکان تصاحب بازار را برای تولیدکنندگان فراهم می‌کنند، اما طراحان پوشاک در ایران آنگونه که باید به این مقوله‌ها نپرداخته‌اند، از این‌رو صنعت پوشاک نتوانسته آنگونه که باید در بازارهای جهانی حرفی برای گفتن داشته باشد.

به گفته کارشناسان اتحادیه تولیدکنندگان پوشاک از آنجایی که صیانت از حجاب و عفاف در پوشش برای ایرانیان اهمیت ویژه‌ای دارد مسئولان اجرایی تلاش کردند با همراهی بخش خصوصی مد ایرانی- اسلامی را طراحی کنند. بعد از گذشت سال‌ها تلاش برای طراحی و نهادینه کردن این طرح، هنوز نتوانسته‌ایم آنگونه که باید این طراحی از پوشاک را در بین مردم جا بیندازیم و همچنان عاجز از طراحی یک مد مستقل هستیم، به‌گونه‌ای که می‌توان گفت وابستگی ۱۰۰درصدی به طراحی‌های کشورهای خارجی داریم. البته مانتو جزو محدود پوشش‌هایی است که فقط در ایران کاربرد دارد، از این‌رو طراحان ایرانی توانسته‌اند در دوخت و عرضه آن به موفقیت‌های قابل توجهی دست یابند، اما نباید فراموش کنیم که هنوز تا رسیدن به ایده‌آل فاصله زیادی داریم و باید برای شکوفایی در این زمینه سرمایه‌گذاری جدی‌تری کنیم.  رئیس اتحادیه تولیدکنندگان و فروشندگان پوشاک درباره ضعف تولیدکنندگان ایرانی در زمینه طراحی پوشاک می‌گوید: متاسفانه در زمینه مد و طراحی پوشاک به موفقیت‌های قابل توجهی دست نیافته‌ایم. به نظر من دلایل زیادی دست به‌دست هم داده‌اند که در این زمینه حرفی برای گفتن نداشته باشیم، اما مهم‌ترین دلیل ناکامی ما در این حوزه کم‌توجهی مسئولان و تولیدکنندگان به این مهم است.
ابوالقاسم شیرازی در گفت‌وگو با «گسترش‌تجارت» با اشاره به جایگاه و نقش رسانه‌های جمعی در همراه کردن مردم برای خرید لباس با طراحی ایرانی- اسلامی اظهار می‌کند: رسانه‌های جمعی نقش مهمی در اشاعه فرهنگ مصرف مد ایرانی- اسلامی دارند. در واقع این رسانه‌های گروهی هستند که افکار عمومی را جهت می‌دهند و آنها را به مصرف کالای ایرانی ترغیب می‌کنند.
این مسئول صنفی با بیان اینکه تجربه تولیدکنندگان ایرانی در زمینه طراحی مد کم است، خاطرنشان می‌کند: به‌تازگی تولیدکنندگان ایرانی حرکت در مسیر طراحی مد را آغاز کرده‌اند، اما موفقیت در این زمینه نیازمند سرمایه‌گذاری و صرف زمان و آموزش متخصصان است. کشورهای پیشرفته و کسانی که در این زمینه حرفی برای گفتن دارند، با جدیت در این زمینه‌ها ورود کرده و به همین دلیل سهم بیشتری از بازارهای جهانی را از آن خود کرده‌اند.
به گفته این فعال اقتصادی دولت اختیارات لازم را برای حرکت در این مسیر به بخش خصوصی داده، اما از آنجایی که آنها در این مسیر تجربه کافی نداشتند، نتوانستند آنگونه که باید خود را نشان بدهند. وی با اشاره به برخی محدودیت‌ها در زمینه طراحی مد و لباس می‌گوید: در کشور ما بحث عفاف و حجاب و رعایت اصول اسلامی در پوشش لباس اهمیت ویژه‌ای دارد، از این‌رو مجلس شورای اسلامی، وزارت ارشاد را متولی پیشبرد این حرکت کرده است.
شیرازی افزود: دولت باید در مسیر طراحی لباس بیشتر به بخش خصوصی اعتماد کند، تا این بخش با رغبت بیشتری در صنعت مد سرمایه‌گذاری کند. امروز تولید پوشاک وابسته به هنر- صنعت مد است. تولیدکنندگان ایرانی نیز اگر می‌خواهند در داخل و خارج کشور سهم قابل توجهی از بازار را از آن خود کنند، لازم است در تولید پوشاک، بیشتر به مد توجه کنند. وی در پایان با اشاره به حمایت دولت دوازدهم در زمینه طراحی پوشاک بیان می‌کند: امیدواریم این حمایت‌ها به نتایج مثبتی منتهی شود، زیرا زمانی می‌توانیم امیدوار به نتیجه یک طرح باشیم که بین مسئولان اجرایی و دولت یک تعامل مناسب شکل بگیرد.

 


از مد و فشن فاصله گرفته‌ایم
در همین رابطه منصور تیرگر، مدیر مرکز پژوهش اتحادیه تولیدکنندگان و فروشندگان پوشاک تهران در گفت‌وگو با «گسترش‌تجارت» بیان می‌کند: هنوز مدتی از پیروزی انقلاب اسلامی ایران نگذشته بود که جنگ بر کشور تحمیل شد و بعد از پایان جنگ تحمیلی نیز فضا برای توسعه فعالیت فعالان اقتصادی فراهم نشد، زیرا تحریم‌های اقتصادی و سیاسی زیادی بر کشور حاکم بود. به‌همین دلیل فرصت چندانی برای پرداختن به صنعت پوشاک پیدا نکردیم، از این‌رو به‌صورت جزیره‌ای فعالیت خود را در این زمینه آغاز کردیم. به‌همین دلیل از هنر- صنعت مد و فشن فاصله زیادی گرفتیم. وی در ادامه با بیان اینکه مد هر کشور با ماهیت آن کشور ارتباط نزدیکی دارد، بیان می‌کند: پیشینه تمدن در ایران چندین هزار ساله است. ما می‌توانستیم از این ظرفیت برای ایجاد مد استفاده کنیم و بر طراحی پوشاک در کشورهای منطقه تاثیر بگذاریم، اما از این ظرفیت بهره نگرفتیم و حتی عاجز از طراحی پوشاک برای خود شدیم.
 به گفته این فعال اقتصادی مدها متکی به رسانه‌ها هستند، به این معنا که رسانه‌ها می‌توانند در گسترش و نهادینه کردن مدها تاثیرگذار باشند. متاسفانه در این زمینه نیز به‌درستی تلاش نکردیم، تا جایی‌که می‌توان گفت طراحان ایرانی، وابستگی ۱۰۰درصدی به مدهای خارجی دارند. تیرگر با بیان اینکه موفقیت طراحان ایرانی به طراحی مانتو محدود شده، بیان می‌کند: در طراحی مانتو نیز طراحان با محدودیت‌های زیادی روبه‌رو هستند و می‌توان گفت که حتی به جریان مشخصی در این زمینه دست نیافته‌ایم. همین مسئله قابلیت کنترل و ساماندهی در این حوزه را دشوار کرده است. وی در ادامه می‌گوید: تعداد دانش‌آموختگان در رشته طراحی پوشاک زیاد است، اما از آنجایی که آنها ارتباطی با دانشگاه‌های خارجی ندارند، نمی‌توانند در این زمینه خلاقانه عمل کنند و محدود به برخی طراحی‌های کشورهایی چون ترکیه هستند.

 


مد ایرانی- اسلامی در حد ایده باقی ماند
مدیر مرکز پژوهش اتحادیه تولیدکنندگان و فروشندگان پوشاک تهران در پاسخ به این پرسش که چرا در طراحی مد ایرانی- اسلامی به موفقیت دست نیافته‌ایم، بیان می‌کند: موفقیت در طراحی پوشاک نیازمند سرمایه‌گذاری مستقل است. متاسفانه آنگونه که باید برای رشد و بلوغ این مد برنامه‌ریزی نکرده‌ایم. البته یکی از دلایل موفق نشدن این طرح این است که در زمینه طراحی پوشاک ایرانی- اسلامی به فلسفه مد توجه نکرده‌ایم. در طراحی مد نخست باید به فلسفه مد و چگونگی ظهور آن توجه شود، سپس برای رشد و توسعه آن برنامه‌ریزی مدون انجام دهیم. اما متاسفانه تلاش‌های ما در این حوزه‌ها چندان متمرکز نیست. این فعال اقتصادی با بیان اینکه مد قابل دیکته شدن نیست، می‌افزاید: باید مد را در تاریخ، فرهنگ و سنت کشور خود جست‌وجو کنیم، چراکه ایران با مباحثی چون تهاجم فرهنگی و وانهادگی مصرف‌کنندگان در پوشاک خارجی روبه‌رو است. این مسائل آسیب‌های اجتماعی زیادی بر ما تحمیل کرد. به همین دلیل باید با تمام توان و با انگیزه مضاعف برای ایجاد هویت ایرانی- اسلامی در صنعت پوشاک تلاش کنیم.
تیرگر با بیان اینکه موفقیت در طراحی مد، تضمین‌کننده بازارهای بین‌المللی است، می‌گوید: اگر در طراحی پوشاک موفق عمل کنیم، می‌توانیم برای خود در بازارهای جهانی سهم قابل توجهی ایجاد و از حالت جزیره‌ای خارج شویم. تولیدکنندگان ایرانی باید از فرهنگ و پیشینه طولانی و غنی خود در دنیا بهره بگیرند و از مزایای آن بیشتر استفاده کنند.
به گفته این فعال اقتصادی مد، در بستر اقتصادی رشد نمی‌کند و بیشتر زمینه‌های فرهنگی برای رشد آن تاثیرگذار است، از این‌رو متولیان تولید از اصحاب فرهنگ و رسانه می‌خواهند که برای غنی کردن آن همت کنند. وی در پاسخ به این پرسش که در ایران اقوام مختلف فرهنگ پوشش خود را دارند، آیا این پوشش‌ها قابلیت بهره گرفتن در طراحی مد را دارند، می‌گوید: آنچه در طراحی مد ارزش دارد، غنای فرهنگی است. در واقع نقطه شروع در طراحی مد از همین‌جا آغاز می‌شود. از آنجایی که پوشش‌های اقوام ایرانی پیش از ورود اسلام نیز مطابق با ارزش‌های اسلامی تعریف شده، بنابراین می‌توانیم از آنها در طراحی پوشش ایرانی- اسلامی بهره بگیریم، اما لازم است جهت آنها را به سمت و سوی مد که امروز در حال حرکت است، سوق دهیم. تیرگر در پایان بیان می‌کند: در هر قومی مولفه‌هایی برای طراحی پوشاک وجود دارد. به‌عنوان مثال اقوامی که مردم آن نیاز به چابکی داشتند، در طراحی لباس آنها به این مهم توجه شده و به‌بیانی چابکی در طراحی لباس قابل مشاهده است. ما باید خاستگاه‌های پیدایش این مدها را پیدا کنیم و براساس آن با توجه به نیاز روز دنیا برنامه‌ریزی کنیم.

 


مدسازی یک جریان بین‌المللی است
محسن سلیمانی، عضو هیات‌مدیره اتحادیه تولیدکنندگان و فروشندگان پوشاک در گفت‌وگو با «گسترش‌تجارت» بیان می‌کند: مدسازی یک جریان بین‌المللی است، از این‌رو نمی‌توان به‌راحتی جریانی را در این مسیر ایجاد کرد. شناخت فرآیندهای مد و اینکه منشا و خاستگاه آن از کجا است، بسیار اهمیت دارد. وی در ادامه با اشاره به ابراز برخی ناراحتی‌ها درباره ورود مد به کشور بیان می‌کند: برخی مسئولان از ورود طراحی‌های جدید ابراز نگرانی می‌کنند، اما در پاسخ به آنها باید بگویم ما برای ایجاد فرهنگ جدید چه اقدامی کردیم و چگونه توانستیم این خلأ را جبران کنیم و وارد بازار مد جهان شویم. به گفته این مسئول صنفی در ایران فرهنگ و آیین ایرانی- اسلامی این مزیت را می‌تواند برای ما ایجاد کند که با بهره گرفتن از آن، بازارهای پوشاک را در داخل و خارج از کشور در دست بگیریم. وی با اشاره به بزرگ بودن بازار مصرف پوشاک در ایران خاطرنشان می‌کند: سرانه مصرف پوشاک هر ایرانی ۱۸۵ دلار در سال است که در مجموع می‌توان گفت ایرانی‌ها سالانه ۶۰ هزار میلیارد تومان، برای خرید پوشاک هزینه می‌کنند. این رقم قابل توجه است، از این‌رو برای حفظ سهم تولیدکنندگان ایرانی از بازار داخلی باید بیشتر تلاش کنیم، تا این بازار را از دست ندهیم. به گفته این فعال اقتصادی باید مد و طراحی پوشاک از سوی تولیدکنندگان، جدی گرفته شود، از این‌رو باید به‌طور برنامه‌ریزی شده در این مسیر حرکت کنیم.

 


سخن آخر
کارشناسان اتحادیه فروشندگان پوشاک بر این باورند که پیش از ارائه تعریف از مد، می‌توان آن را توصیف کرد. در واقع مد همراستای ایده‌ها، نظرات و عادات مصرف‌کنندگان است. از آنجایی که مد و طراحی در فروش پوشاک نقش مهمی در تصاحب بازار دارد، از این‌رو لازم است تولیدکنندگان به این مقوله بیشتر توجه کنند، تا بتوانند سهم خود را در بازارهای داخلی حفظ و در گام‌های بعدی بازارهای کشورهای همسایه را از آن خود کنند.